Ο χρόνος, η ...πρώτη διάσταση, ο ...τύραννος

Θα μπορούσαμε ίσως να φανταστούμε ένα  διδιάστατο σύμπαν, ένα μονοδιάστατο, και με λίγο παραπάνω κόπο, ένα αδιάστατο ή σημειακό σύμπαν. Σύμφωνα άλλωστε με τις σύγχρονες θεωρίες, κάπως έτσι ήταν ο σπόρος απ' όπου ξεφύτρωσε ο σημερινός γνωστός και άγνωστος κόσμος.

Δεν θα μπορούσα όμως με τίποτε να φανταστώ κόσμο χωρίς χρόνο. Και είναι περίεργο που ποτέ δεν τον συμπεριέλαβαν οι διάφορες θρησκείες στο πάνθεό τους παρ' όλον ότι δυναστεύει  και κυριαρχεί παντού. Η γραμματική δεν θα είχε ρήματα χωρίς το χρόνο. Είναι απαραίτητο συστατικό κάθε συνταγής, κάθε κατασκευής, κάθε δημιουργίας.

Για να γίνουν κουλουράκια, χρειάζεται αλεύρι, ζάχαρη, γάλα, αυγά, βούτυρο, φωτιά και χρόνος. Για να γίνει κρασί, θα χρειαστούν σταφύλια, βαρέλι, διάφορα, αλλά όπωσδήποτε και χρόνος. Για να δέσει το σπασμένο κόκκαλο θέλει χρόνο, για να περάσει η ίωση πρέπει να κάνει τον κύκλο της, για να γεννηθεί το μωρό θέλει κάποιους μήνες.

Κατά τον Ηράκλειτο "τα πάντα ρεί". Ο κόσμος στο σύνολό του είναι δυναμικός, δηλαδή δε μένει ποτέ ίδιος. Αποτελείται από άπειρες εικόνες (στιγμιότυπα) που διαδέχονται η μία την άλλη. Αξιωματικά δεχόμαστε ότι σε ένα σύμπαν δε μπορούν να υπάρχουν "ταυτόχρονα" περισσότερες από μία καταστάσεις. (Για την κάλυψη της αδυναμίας ταυτόχρονων καταστάσεων δημιουργήθηκε η θεωρία των παράλληλων συμπάντων). Η διαδοχή μιας κατάστασης από μια άλλη δημιουργεί μια διάταξη που για την περιγραφή της εφαρμόζονται οι όροι παρελθόν παρόν και μέλλον. Από φιλοσοφική άποψη και λόγω της αδιάκοπης ροής του χρόνου, το παρόν δεν υπάρχει, είναι μια απολύτως εικονική κατάσταση, σημείο αναφοράς, εφεύρημα μόνο και μόνο για να οριστούν οι παρελθούσες και οι μέλλουσες καταστάσεις. Έτσι η άπειρη δεξαμενή της αιωνιότητας χωρίζεται σε δύο συμμετρικά πεδία . Το ταξίδι τόσο στο ένα όσο και στο άλλο πεδίο, αποτελεί ανέκαθεν κεφαλαιώδη πρόκληση. Πολλές μάλιστα αναφορές σε ψυχικά φαινόμενα  όπως προαισθήσεις, οράματα, όνειρα, θα μπορούσαν να ερμηνευθούν με την υπόθεση θετικής ή αρνητικής διαδρομής στο χρόνο, κάτω από ειδικές συνθήκες και προϋποθέσεις.

Όπως για όλα τα φυσικά μεγέθη, έτσι και για το χρόνο, ο άνθρωπος μόνο συγκριτικά μπορεί να τον μετρήσει. Έτσι από την αρχαιότητα κιόλας οι διάφοροι πολιτισμοί στήριξαν τη χρονομέτρησή τους στην περιοδικότητα της περιστροφής της γης. Και πήγαιναν όλα καλά μέχρι πριν εκατό περίπου χρόνια , που για πρώτη φορά κάτι φάνηκε να μην πηγαίνει καλά με το συγκεκριμένο μέγεθος. Ήταν τότε που ο Αλμπέρτος Αϊνστάϊν διατύπωσε τη σχετικότητα του χρόνου. Απέδειξε δηλαδή ότι ο χρόνος δεν είναι ο ίδιος παντού και πάντοτε, εξαρτώμενος από την ταχύτητα με την οποία κινείται το σύστημα μέσα στο οποίο τον μετράμε. Αποδείχτηκε δηλαδή η ιδιαιτερότητα αυτού του μεγέθους που κυριαρχεί σε κάθε φαινόμενο, σε κάθε εκδήλωση.

Αξίζει εξ άλλου να επισημανθεί η σημασία του χρόνου όταν αυτός χρησιμοποιείται σαν διαιρέτης σε άλλα μεγέθη (σαν παρονομαστής). Μ'αυτή τη μορφή, δηλαδή σαν αντίστροφο του χρόνου τον συναντάμε στη φυσική, με τον όρο συχνότητα. Υπό τη μορφή συχνότητας, διαφοροποιεί το φώς αναλύοντάς το στα διάφορα χρώματα, διαμορφώνει τις ιδιότητες των διάφορων ακτινοβολιών και χαρακτηρίζει την μουσικότητα των διάφορων ήχων. Το ίδιο -αντίστροφο του χρόνου- στον πεζό χώρο της οικονομίας και της παραγωγής, εκφράζει επιγραμματικά την απόδοση κάθε δραστηριότητας. Έτσι το κλάσμα 1/t, είναι το μοναδικό προϊόν κάθε βιομηχανίας, επιχείρησης, ή υπηρεσίας. Ο δείκτης είναι πάντοτε κομμάτια την ώρα, χιλιόμετρα την ώρα , κιλά την ώρα , επιβάτες το μήνα, τουρίστες το χρόνο, φοιτητές το χρόνο, κ.λ.π. Πάντα την ώρα , τη μέρα, την εβδομάδα, το μήνα, το χρόνο. Γενικά μας πήρε κυνήγι το ρολόϊ ...

 

 
  • Για μας τους φυσικούς, η διάκριση μεταξύ παρόντος, παρελθόντος και μέλλοντος είναι απλώς ψευδαίσθηση.

ALBERT EINSTEIN